Bedenkingen bij de biomassacentrale van Nuon

17 Januari 2019 om 20 uur begint in het gemeentehuis de raadsvergadering, onder andere over de verklaring van geen bedenkingen tegen de bouw van de biomassacentrale van Nuon in Diemen.

B&W heeft in een brief aan de raad aangegeven van mening te zijn dat de verklaring van geen bedenkingen niet geweigerd kan worden. B&W is zelfs van mening dat de gemeente financiële schade kan lopen als de raad de verklaring wel weigert. Dat klinkt een beetje als een dreigement. Aan de andere kant geeft B&W ook aan dat "Hoe ver die eisen (waaraan de verklaring getoetst moet worden, red.) kunnen gaan ligt niet wettelijk vast. In ieder geval gelden de beginselen van behoorlijk bestuur, onder andere dat het genomen besluit gedragen dient te worden door een goede motivering.". Het is dus aan de raad om te toetsen of er bedenkingen zijn, en dat lijkt ons duidelijk.

Om de raad tegemoet te komen, zo lijkt het, wil B&W in overleg treden met Nuon om een convenant te sluiten. In dat convenant wil B&W afspraken maken over de periode waarin de centrale werkzaam zal zijn, de herkomst van de op te stoken biomassa, en actieve deelname van Nuon aan uitvoering van de op te stellen warmtevisie van de gemeente.

De agenda en stukken zijn op iBabs te vinden.

Duurzaam Dorp Diemen is, samen met anderen, van mening dat deze biomassacentrale er niet moet komen. Onze argumenten:

1. Hout stoken is vervuilender dan gas en zelfs vervuilender dan kolen.
2. Er is onvoldoende duurzame biomassa voor de sterk groeiende vraag.
3. Er komen op niet al te lange termijn alternatieven aan.
4. Er is geen gemeentelijk warmteplan.
5. Toename van verkeer voor het vervoer van de benodigde biomassapellets.

Een toelichting op deze punten.

1. Hout stoken is vervuilender dan gas en kolen

Hout verbranden geeft per eenheid energie (bijvoorbeeld Joule of kilowattuur kWh) meer CO2 dan gas en kolen. Biomassa is ook minder duurzaam dan vaak gesteld en zeker niet CO2 vrij. Voor elke opgestookte boom wordt, als het goed is (zie punt 2), een nieuwe geplant en de CO2 uitstoot wordt door die nieuwe boom weer opgenomen tijdens de groei. Maar die groei duurt tientallen jaren. En het verbanden van een boom duurt enkele minuten. Door biomassa komt er dus met hoge snelheid meer CO2 in de lucht, die maar heel langzaam weer wordt opgenomen. Daar bovenop komt er CO2 vrij bij het proces om de biomassa in de centrale te verbranden (vellen van de boom, verwerken tot bruikbare stukken, transporteren, omzetten in pellets (drogen, persen), het transport van die pellets met zeeschepen en vrachtwagens (50 per dag! zie punt 5) van Noord-Amerika naar Diemen).

Verder komen er bij verbranding van pellets (ultra-)fijnstof, dioxine, stikstof en andere zuren als zwaveldioxides en zware metalen vrij. Allemaal geen prettige stoffen. Deels worden deze in de centrale afgevangen, maar deels ook uitgestoten. Waarmee de toch al niet erg schone lucht in en rondom Diemen er niet beter op zal worden. B&W zelf heeft bij monde van wethouder Nuijens eerder aangegeven dat de luchtkwaliteit in Diemen slecht is door o.a. de centrale van Nuon en dat zij actie eist van Nuon en het Rijk om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dit plan getuigt niet van enige actie in die richting. De vervuiling van bijvoorbeeld het Naardermeer blijkt nu al veel erger dan verwacht. Vooral de stikstofdepositie is erg hoog. Overigens is de gemeente tot nu toe ondanks herhaaldelijke verzoeken niet met recente betrouwbare cijfers over luchtvervuiling in Diemen gekomen.

Er zijn ook geen plannen om de gascentrales te stoppen. Sterker nog: ze blijven nog lang draaien en worden omgebouwd op "Putin-gas". Iets wat in de SDE regeling nou juist genoemd wordt om subsidie op biomassa te geven.

Overigens lijken er voor de huidige gascentrale in Diemen, maar ook voor de Nuon centrale Hemweg (kolen) fouten gemaakt te zijn in de al verleende vergunningen. Hierdoor kan de uitstoot van deze centrales veel hoger zijn dan gewenst. Niemand die deze vergunningen dus goed controleert en niemand die sancties uitdeelt.

Amsterdam heeft in haar beleid voor nieuwbouw nu opgenomen "biomassagestookte stookinstallaties (o.a. pelletkachel) zijn niet toegestaan i.v.m. de negatieve effecten op de luchtkwaliteit.".

2. Onvoldoende duurzame biomassa voor de groeiende vraag

Diverse bronnen wijzen er op dat er voor de plannen van Nederland al onvoldoende biomassa in Nederland is. Nuon zal voor deze centrale in Diemen de biomassa dan ook uit o.a. de Baltische staten en Noord-Amerika halen. Maar ook daar merkt men de toenemende vraag naar biomassa. Wij staan in contact met enkele organisaties die ons smeken om deze centrale tegen te houden. Ze wijzen op de vernietiging van hun leefomgeving, biodiversiteit en oude bossen.

Nuon wijst op de certificeringen die vereist zijn voor het verkrijgen van SDE subsidie. Uit de documentaire van Zembla is echter al te zien dat certificering van biomassa lastig is. B&W erkent dit in haar brief "Het verificatieprotocol staat echter onder druk. Op dit moment probeert men aan klimaattafels overeenstemming te bereiken over de juiste voorwaarden waaronder

biomassa als duurzaam bestempeld mag worden. Onder meer de herkomst en

daadwerkelijke controle is hier bottleneck". De VVD heeft zojuist bij monde van Dijkhoff aangegeven zich niet aan de klimaattafels te willen houden. Of er een goede certificering gaat komen, is vooralsnog zeer de vraag.

Door de groeiende vraag naar biomassa zal de prijs toenemen, wat weer zal leiden tot "creatief boekhouden": leveranciers zullen er alles aan doen om te profiteren van die hoge prijzen. Bovendien zal de prijs van de warmte uit de biomassacentrale daardoor hoger worden. Wat natuurlijk aan de aangesloten gebruikers wordt doorberekend. En nu al klagen deze over de hoge prijs van de warmte en de onmogelijkheid om een andere leverancier te kiezen. De open netten zijn er nog lang niet.

3. Er komen op niet al te lange termijn alternatieven aan

Nuon geeft dat zelf in haar aanvraag ook aan maar wijst ze af omdat enkele alternatieven nog niet voor de SDE subsidie gebruikt mogen worden. Ze zijn officieel niet duurzaam. De kamer heeft onlangs een motie aangenomen die stelt dat ook restwarmte (denk aan warmte uit datacenters) als duurzaam erkend moet worden. En in de nieuwe SDE++ regeling valt ook diepe geothermie onder de SDE subsidie regels.

Nuon geeft aan biomassa als transitiebrandstof te zien. Ze geeft aan onderzoek te doen naar alternatieven. Op welke termijn Nuon die alternatieven denkt te kunnen inzetten, is onduidelijk. Nuon geeft aan de centrale voor 12 jaar te willen exploiteren. Dan verloopt de SDE subsidie. B&W houdt zelfs nu al ruimte voor overschrijding van de geplande 12 jaren: "We maken immers nu afspraken voor de komende 12 jaar, of zoveel langer als de centrale biomassa blijft verstoken". Als Nuon nu in een biomassacentrale investeert, heeft het minder geld en voelt minder urgentie om te zoeken naar alternatieven.

4. Er is geen warmteplan

De gemeente is al een jaar bezig met het opstellen van een warmteplan. Dat plan is er nog niet. Door nu een grote bron van warmte te laten bouwen, is er straks weinig ruimte meer voor alternatieven. Waarom zou je nog naar alternatieven kijken als er een grote warmtebron in de gemeente staat?

Meehelpen aan uitvoering van die warmtevisie doet Nuon natuurlijk maar al te graag. Ze hebben dan immers een grote warmtebron in de gemeente staan.

5. Toename van verkeer voor het vervoer

25 Vrachtwagens per dag, schat Nuon nu in. Voor de aanvoer van pellets. Over de wegen bij de Maxis, tussen de winkelende consumenten door. Maar ook op de andere wegen tussen de havens van Amsterdam en Rotterdam (waar de schepen met biomassa uit de Baltische staten en Noord-Amerika aankomen) en Diemen. Dwars door de al drukke Randstad, met de extra uitstoot die daar bij hoort. Reken daar nog eens bij de vrachtwagens voor afvoer van afgevangen stof, as en het overige vervoer ten behoeve van deze centrale. Dat is heel wat anders dan gas dat via pijpleidingen wordt aangevoerd. Deze wegen worden tot nu toe vrijwel niet gebruikt voor zwaar vrachtverkeer en ze verzakken nu al behoorlijk en zijn druk. Na het openstellen van de Maxisweg zal het verkeer al aanzienlijk toenemen en daar komen die vrachtwagens dan nog eens bij.

Overigens is voor de benodigde hoeveelheid biomassa jaarlijks bos nodig ter grootte van 18.000 voetbalvelden! En daarbij gaan we er vanuit dat al het hout uit dat bos de oven in gaat. Dat is,als het goed is, niet het geval. In dat geval zijn dan zeker twee keer zoveel voetbalvelden nodig, zeg maar 36.000. Ter vergelijking: er zijn ongeveer 7000 voetbalvelden in heel Nederland.

Andere aspecten

Nuon is een commercieel bedrijf, gericht op het maken van winst. Nuon geeft aan de warmte in haar warmtenetten te willen verduurzamen om haar afnemers te helpen voldoen aan de komende BENG eisen. Er zijn echter ook andere manieren om te voldoen aan de nieuwe BENG eisen, bijvoorbeeld zeer goede isolatie en daarmee minder energieverbruik. Dat lijkt beter aan te sluiten op de Trias Energetica: eerst besparen, dan verduurzamen en de rest uit bronnen met de minste impact. Bovendien staan de nieuwe BENG-eisen nog allerminst vast.

Door de biomassacentrale te bouwen, koppelt Nuon het genereren van warmte ook los van het genereren van elektriciteit. Warmte was een bijproduct van de gascentrales in Diemen. Elektriciteit uit gas is echter duurder geworden dan elektriciteit uit wind en kolen en is daardoor lastiger te verkopen. Aangezien de centrales in Diemen moeten draaien om aan de warmtevraag te voldoen en de geproduceerde elektriciteit minder goed te verkopen is, zullen de inkomsten uit de geproduceerde elektriciteit terug lopen. Door de opwek van warmte los te koppelen van die van elektriciteit, kan Nuon de gascentrales kosten efficiënter in zetten en hiermee financieel beter uit te zijn.

De gemeente heeft aanvankelijk toegezegd een informatiebijeenkomst voor de inwoners van Diemen te zullen organiseren. Inmiddels heeft zij kennelijk een "paneldiscussiebijeenkomst georganiseerd met deskundigen". Daarvoor zijn wij niet uitgenodigd, ondanks het feit dat wij toch inmiddels een behoorlijke deskundigheid hebben opgebouwd en veel deskundigen kennen die aan deze discussie hadden willen deelnemen. De discussie met inwoners is nu uitgesteld en wordt gekoppeld aan het warmteplan. Datzelfde plan dat nu dus al min of meer overbodig is geworden zodra de biomassacentrale er staat.

B&W geeft in haar brief aan dat naar een eerdere informatiebijeenkomst van Nuon weinig omwonenden gekomen zijn. Wie daarvoor zijn uitgenodigd en hoe, is vooralsnog een raadsel: we hebben niemand kunnen vinden die uitgenodigd is. Het is ook raar dat alleen omwonenden zijn uitgenodigd: de centrale heeft impact op de gehele regio.

De inhoud van het convenant staat nog niet vast. Toch wil B&W nu vast in beginsel een verklaring van geen bedenkingen. Het zou maar zo kunnen dat Nuon weinig interesse meer heeft in een convenant als blijkt dat de vergunning er toch wel gaat komen. De wens tot het aangaan van een convenant is geen enkele garantie dat Nuon dat convenant zal ondertekenen, laat staan wat er in dat convenant zal komen te staan.

Lees ook:
Gezondheidsaspecten bij de biomassacentrale Diemen
Biomassacentrale in 'Vroege Vogels'
Publicaties over de biomassacentrale
Reacties op artikel Parool over de biomassacentrale in Diemen

Meer informatie

• Planbureau voor de Leefomgeving: themasite over voor- en nadelen van biomassa
• Documentaire van Zembla over hoe in Amerika biomassapellets geproduceerd worden, waarvan 100% naar Europa gaat. Certificering is erg ondoorzichtig. Er gaan wel degelijk gewoon volledige bomen in de pellets en niet, zoals vaker gesteld, alleen resthout. En lang niet altijd zijn de bronnen van het hout open over de herplant.
• From Whence The Wood, Somos over transparantie over de oorsprong van biomassa
• Luchtfonds over biomassa: onterecht duurzaam sprookje uit Brussel
• Biomassacentrale bij Pijnacker krijgt geen vergunning
• Biomassacentrale bij Zeist: besluit uitgesteld (2017)

Correcties

Een eerdere versie van dit artikel vermeldde een omvang aan bosareaal dat jaarlijks nodig is voor de Diemer biomassacentrale op 54.411 voetbalvelden. Dit aantal is echter 18.000 voetbalvelden per jaar, en is gecorrigeerd. 

In een eerdere versie was sprake van 50 vrachtwagens voor de aanvoer van pellets per dag volgens schatting van Nuon. Vooralsnog zijn dit 25 vrachtwagens pellets, met een waarschijnlijke groei in de toekomst, en 50 vrachtwagenbewegingen.