Sinds december 2020 zijn er in Diemen 13 meetstations operationeel. Een subsidie van Daarom Duurzaam Diemen maakte dit mogelijk. Na een jaar en wat contacten met de gemeente Diemen en Amsterdam en andere organisaties in Nederland is het mogelijk om enkele voorzichtige conclusies op te stellen.
Conclusies trekken is lastig
Voorzichtig, omdat het erg moeilijk blijkt te zijn om conclusies te trekken. Er zijn veel factoren die de metingen beïnvloeden: luchtvochtigheid, temperatuur, wind (richting en snelheid). En er zijn veel bronnen van fijnstof: soms zijn het lokale bronnen, soms juist regionaal of landelijk. Dat maakt het lastig om van een piek op een meetstation te bepalen wat daarvan de oorzaak is. Wat voorbeelden.
Toen mijn tuin werd veranderd, waar mijn meetstation hangt, zag ik ineens enorm hoge pieken van fijnstof. De verklaring was simpel: er werden stenen doorgezaagd en dat gaf heel veel stof. Die metingen zouden eigenlijk buiten beschouwing gelaten moeten worden, maar dat gaat helaas niet.
Van een andere deelnemer begreep ik dat het meetstation hangt op de plek waar ook gerookt wordt. Dat verklaart waarom er op dat meetstation overdag af en toe een hoge piek te zien is en op andere meetstations op dat moment niet.
Bekend is dat de meters die wij gebruiken gevoelig zijn voor vocht. Vocht in de lucht, mist, waterdamp, zijn immers ook kleine deeltjes. En die blijken vooral de metingen van PM10 te verstoren, omdat die waterdeeltjes ongeveer zo groot zijn en onze simpele meters die niet kunnen onderscheiden van "echt" stof. Vandaar dat we er een luchtvochtigheidsmeter bij hebben. Maar corrigeren van de fijnstof metingen met die luchtvochtigheid is niet zo simpel. Op deze site van het RIVM wordt dat voor ons gedaan, maar daar hebben we geen invloed op.
Wil je goede conclusies kunnen trekken, dan moet je diverse meetstations naast elkaar bekijken, corrigeren voor luchtvochtigheid, de windrichting en -snelheid kennen en liefst ook nog de temperatuur er bij houden. En dan ook nog eens de lokale situatie kennen: welke lokale invloeden zijn er. Dat vraagt veel informatie, tijd en voldoende kennis. Voor mij is dat een brug te ver.
Verkeer, industrie, biomassa: wat voorzichtige conclusies
Verkeer was altijd de grootste bron van fijnstof. Door de scherpere milieunormen is de uitstoot van fijnstof door verkeer echter aan het afnemen. Landelijk is de industrie is nu ongeveer de grootste bron, op de voet gevolgd door de landbouw. Maar regionaal en lokaal zijn er enorme verschillen. In Diemen lijkt verkeer nog steeds een flinke bijdrage te leveren. De industrie, zelfs in het buitenland, draagt afhankelijk van de windrichting echter wel flink bij.
De komst van de biomassacentrale op Punt de Sniep heeft geen merkbare toename van fijnstof opgeleverd. Of dat komt door de alsnog geplaatste extra filters is niet bekend. Het zegt ook niets over de gevolgen van de eventuele komst van de biomassacentrale van Vattenfall: dat is een onvergelijkbare installatie die ook nog eens buiten Diemen komt te staan.
Feit is wel dat het stoken van hout in een open haard, vuurkorf of andere manier van verbranden van hout leidt tot een flinke, lokale toename van fijnstof. In de recente koude periode met weinig wind is dit effect heel duidelijk te zien op de metingen. Vooral op Plantage de Sniep was een flinke verhoging van fijnstof te zien. Vandaag (26 december 2021) is het echter ook koud, maar waait het wel. Nu is te zien dat er overdag weinig fijnstof in de lucht zat en dat het gehalte met het stijgen van de temperatuur juist toeneemt. Hierbij speelt de toenemende luchtvochtigheid een rol, maar ook het feit dat vandaag een zondag is en er relatief weinig verkeer op de weg is. En natuurlijk dat meer mensen nu thuis zijn en de open haarden in de avond weer aan zullen gaan. (De afbeelding is van een andere website die de metingen in Diemen op een andere manier toont dan op onze site te zien is.)
Over het algemeen kunnen we onderschrijven wat elders ook vaak de conclusie is: de luchtkwaliteit in Diemen is niet goed, maar wel binnen de (huidige) normen. Die normen zijn echter relatief hoog vergeleken met de normen die het WHO nu adviseert. Aandacht voor fijnstof en de luchtkwaliteit in het algemeen blijft heel relevant: er overlijden nog steeds (te) veel mensen door luchtvervuiling. De veroordeling van de Britse regering vanwege het overlijden van een kind na het inademen van veel luchtvervuiling zegt in dat verband genoeg: de lucht moet schoner! Deels hebben we dat zelf in de hand: minder rijden met een brandstofmotor, minder vliegen, minder hout stoken. Deels zal de industrie door moeten gaan met verbeteren van haar processen, zodat zij minder luchtvervuiling veroorzaakt.
