12 januari 2021

Weerstand tegen wind organiseren met valse argumenten

Er is commotie ontstaan op IJburg over windmolens, naar aanleiding van het opstellen van de regionale energiestrategie (RES). Amsterdam is net als alle andere gemeenten in Nederland bezig met het bepalen van zoekgebieden: gebieden waarin alle belanghebbenden denken dat er ruimte kan zijn voor opwekking van duurzame energie uit wind en/of zon.

Dit proces is landelijk afgesproken na overleg met heel veel partijen en vastgelegd in het klimaatakkoord. Een belangrijk punt daarin is dat de inwoners inspraak krijgen bij het bepalen van de ruimte die men wil geven voor duurzame energiebronnen in de regio. Die inspraak loopt nu, in het RES-proces. Daarin worden zoekgebieden besproken met veel partijen, waaronder uiteraard ook de inwoners, maar ook natuurorganisaties, vissers, vogelaars: iedereen die in de regio actief is. En na het opstellen van de concept strategie met zoekgebieden, zal de gemeenteraad hier ook nog eens haar zegje over mogen doen.

In Amsterdam op IJburg schoot een groep inwoners helaas direct in een “loopgravenoorlog”. Inwoners die zich zorgen maken over hun uitzicht en het geluid van windmolens. Ze erkennen gelukkig wel dat windmolens nodig zijn, maar willen die niet in hun regio hebben. Hun zorgen zijn begrijpelijk en spelen op veel plekken zodra windmolens ter sprake worden gebracht. Er werd een actiegroep opgericht die direct begon met verspreiden van desinformatie over de RES en over windenergie en die betrokkenen betichtte van winstbejag. Terwijl ze openlijk toegeven dat het ze enkel gaat om hun uitzicht en de angst dat windmolens veel geluid produceren. Ze zijn zelfs trots dat ze NIMBY genoemd worden: Not In My BackYard. Een van de aanwezigen bij een protestactie riep letterlijk “zet ze maar buiten de gemeentegrenzen dan heeft niemand er last van”.


Deze groep vergeet gemakshalve dat er landelijke en regionale regels zijn voor de plaatsing van windmolens. Overeengekomen tussen partijen die ze willen plaatsen en exploiteren en organisaties die de inwoners vertegenwoordigen. Opgesteld op basis van de vele ervaringen en wetenschappelijke onderzoeken die gedaan zijn. Er zijn normen voor geluid, voor slagschaduw, er moet voor het verkrijgen van de vereiste vergunningen onderzocht worden wat het effect zal zijn op de natuur in de omgeving (vogels, vleermuizen, vissen, etc.). Een windmolen zet je niet zomaar ergens neer, dat vraagt jaren voorbereiding en allerlei onderzoeken. Waarbij tegenwoordig de regio zelf ook betrokken wordt en direct (financieel) voordeel kan krijgen van die molen(s).

De groep uit zijn zorgen naar mijn mening dan ook op de verkeerde plek: de inspraakavonden over de RES zijn daarvoor de juiste plek. Maar vooral uit de groep zijn zorgen op een kwalijke manier, namelijk door het verspreiden van desinformatie. Onjuiste cijfers, gemanipuleerde beelden en geluidsfragmenten, ongepubliceerd onderzoek en zelfs beweringen die aantoonbaar onjuist zijn. Nog kwalijker is dat als de groep daarop gewezen wordt, ze die personen de mond snoeren. Door voorstanders van wind bewust niet uit te nodigen voor zijn “openbare” overleggen, dezen te blokkeren op social media en door berichten te verwijderen als de discussie daaronder ze niet welgevallig is. En ondertussen werken de media mee aan het “circus” dat ze optuigen door berichten van de groep zonder verificatie over te nemen en de groep keer op keer een podium te geven waarop ze zijn desinformatie kan verspreiden.

Als we nog enige kans willen maken om de 1,5 graad opwarming van de aarde te voorkomen, dan moeten we nu stappen gaan zetten. Dan helpt het niet om te zeggen “zet windmolens maar ergens anders neer”, want dat roept nu iedereen. “Doe maar zon op daken van de ander”, “zet die windmolens maar bij de buren of op zee”. Ook daar gelden echter bezwaren. Het klimaatprobleem lossen we ook niet op door het te verschuiven naar een ander. Het klimaatprobleem is van ons allemaal en moeten we samen oplossen.

Het laaghangende fruit is geplukt, we zullen nu de lastigere plekken moeten gaan benutten. Dan helpt het niet om te roepen “ik ben te kort, ik kan niet helpen”. Dan helpt het om in actie te komen, een ladder te pakken en samen te komen tot een werkbare oplossing. Niet tegenwerken en blokkeren maar meewerken, samen, in de regionale energiestrategie.

Dit artikel verscheen in iets gewijzigde vorm als opiniestuk in het Parool van 20 februari 2021

Enkele voorbeelden van informatie van de groep die misleidend of onjuist is:

  • Turbines zijn schadelijk voor de gezondheidOf laagfrequent geluid schadelijk is voor de gezondheid is onduidelijk. Een onderzoek van audioloog Jan de Laat is nog nergens openbaar gepubliceerd. Het is daardoor niet mogelijk de inhoud van zijn onderzoek te verifiëren – ook niet door collega-wetenschappers, zoals gebruikelijk en noodzakelijk is bij wetenschappelijke onderzoeken. Het standpunt van het RIVM is hier te lezen. https://www.rivm.nl/nieuws/overzicht-van-literatuur-over-gezondheidseffecten-geluid-windturbines 
  • Verder zijn er op IJburg nu al diverse bronnen van laagfrequent geluid: verkeer (de A10 over de Zeeburgerbrug), vliegverkeer, (beroeps-)scheepvaart. Waarom worden mensen daar nu niet al ziek van?
  • Op bovenstaande pagina wordt gesteld dat de norm in Duitsland is bijgesteld naar 1000 meter. Dat is onjuist. Elke deelstaat hanteert eigen normen.
  • Lokaal draagvlak ontbreekt”. Een onderzoek van de gemeente laat zien dat een meerderheid van bewoners van zoekgebieden (56%) voorstander is van meer windmolens. Buiten de zoekgebieden is het aantal voorstanders nog hoger. De vermeende “onjuiste voorlichting” bij dit onderzoek zou zijn dat de turbines 200 meter hoog worden en op 350 meter afstand van woningen geplaatst worden. Er is nog geen sprake van turbinetypen en specifieke locaties. Daarvoor is het nog veel te vroeg. Er wordt nu besloten over zoekgebieden, niet over turbinetypen en locaties. Verder worden er andere cijfers genoemd over draagvlak elders zonder deze te onderbouwen.
  • Er wordt gesteld dat de normen voor het geluid niet passen bij de huidige, grotere windmolens. De huidige norm stelt beperkingen aan het geluid dat te horen is bij de woningen, ongeacht hoe dat geluid is opgewekt. Als een grotere windturbine al meer geluid zou produceren, dan zou dat betekenen dat de molen vaker stilgezet moet worden of op grotere afstand. Precies wat de bewoners wensen. De norm ter discussie stellen omdat grotere molens meer geluid produceren slaat de plank mis. De norm is juist zo gesteld dat de afstand of het type turbine niet uitmaakt omdat de hoeveelheid geluid bij de bebouwing uitgangspunt is. Bron: https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/duurzame-energie-opwekken/windenergie-op-land/milieu-en-omgeving/geluid-en-windmolens/geluidnormering
  • Het op de video van IJburgTV via een box ten gehore gebrachte geluid lijkt niet afkomstig van een windturbine op de wettelijk voorgeschreven afstand. Het geluid is op geen enkele manier te verifiëren. Een draai aan de volumeknop en het geluid is ineens twee keer zo hard. Geluid kun je pas goed inschatten als je twee bronnen kunt vergelijken. Zoals gedaan is op de video die ik gemaakt heb.
  • Metingen laten zien dat het geluidsniveau op een windstille dag op diverse plekken op IJburg nu al ruim boven de 50 dB ligt. Het geluid van de windmolens is minimaal 3 dB lager, want de norm voor geluid overdag is 47 dB en ‘s nachts 41 dB.
  • Er wordt gesteld dat windmolens op een afstand van 350 meter of zelfs 315 meter van woningen geplaatst worden. Dat is nog niet bekend. Er zijn nog geen locaties aangewezen en er zijn nog geen turbine types gekozen.
  • Windmolens op zee zetten zou een beter alternatief zijn.
  • Dat IJburg in het IJsselmeer gebouwd is en dat er daarvoor flink wat natuur is opgeofferd, wordt nog wel eens vergeten. Dat deze aantasting van de natuur geen probleem is voor de bewoners, maar de plaatsing van enkele molens in de buurt van die eilanden dan ineens een stap te ver is, is curieus. De impact van windmolens op de natuur mag wettelijk gezien niet groot zijn, anders wordt er geen vergunning verleend. Daarbij wordt naar alle aspecten gekeken: (trek-)vogels, vissen, vleermuizen, bodemdieren, ecologie.
  • De gemaakte visualisaties op Youtube zijn weliswaar mooi gemaakt, maar niet conform de werkelijkheid. Zo zijn de beelden gemaakt alsof je op een hoogte van ongeveer 20 meter boven het maaiveld vliegt. Dan zie je de molens natuurlijk beter omdat de bebouwing in de omgeving dan wegvalt. Bovendien is de draaisnelheid van de turbines veel te hoog. In werkelijkheid ziet het er veel rustiger uit.
  • De groep stelt samen te werken met een actiegroep in Diemen. Zo’n actiegroep bestaat niet.

Meer recente beweringen die op Twitter en Facebook gedaan worden, kunnen door ons niet meer weerlegd worden om de doodeenvoudige reden dat wij door de groepering geblokkeerd zijn. De waarheid is kennelijk niet waar men naar op zoek is en kritische lezers wil men niet.

3 opmerkingen:

  1. Uw opinie is polariserend en gebaseerd op onjuistheden. U verwijt bezorgde bewoners het starten van een loopgravenoorlog, bewust verspreiden van desinformatie, nimby gedrag en populisme. Maar vervolgens haalt u zelf onjuiste en (ver)gezochte voorbeelden aan om uw claim te onderbouwen.

    Ik ben het eens dat we moeten samenwerken in de energietransitie, maar samenwerking impliceert gelijkwaardigheid. Anders gezegd: de burger moet het recht krijgen om NEE te zeggen en alternatieven voor te stellen. Zonder dit recht is het geen samenwerken, maar opleggen.

    Windalarm heeft in Amsterdam al meerdere alternatieven voorgesteld waarbij de overlast voor omwonenden wordt beperkt en het RES aanbod van de gemeente kan blijven staan.
    Maar het is de wethouder die niet wil samenwerken en de voorstellen afwijst. De windmolens staan in het coalitieplan moeten er nu eenmaal komen.

    Hieronder een reactie op uw argumenten:

    * Turbines zijn schadelijk voor de gezondheid
    Het is wetenschappelijk bewezen dat geluidsoverlast in algemene zin leidt tot gezondheidsschade. We hebben niet voor niets geluidsnormen voor windturbines, wegverkeer, vliegverkeer, etc.

    Windalarm haalt het onderzoek van Jan de Laat van het LUMC aan dat op de NPO wordt gepresenteerd.

    Wat betreft het standpunt van het RIVM is het goed om te weten dat het RIVM een ambivalente positie inneemt.

    De wettelijke geluidsnorm voor windturbines (2010) is gebaseerd op een afweging tussen windenergiepotentieel en volksgezondheid. Het RIVM adviseerde toen een veel lagere geluidsnorm (voorkeurswaarde 40dB Lden) uit oogpunt van volksgezondheid en om de overlast van windturbinegeluid in lijn te brengen met weg - en railverkeer. Zie ook: https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/680300007.pdf.

    In dit onderzoek wordt uitgegaan van een TNO rapport, waarbij is aangegeven dat bij 47dB Lden 8% van de omwonenden binnenshuis en 19% buitenshuis ernstige hinder zal ervaren. Teven zal een aanzienlijk deel van rond de 20% slapeloosheid kunnen ervaren.

    Ernstige hinder en slapeloosheid zijn negatieve gezondheidseffecten volgens de WHO.

    In juni 2020 roept het RIVM in een nieuwsattendering nog op voor aanscherping van geluidsnormen in Nederland in algemene zin en noemt hierbij ook windmolengeluid. Zie ook: www.rivm.nl/nieuwsbrief?id=101500-813-54268&pid=261951

    * Andere bronnen van laagfrequent geluid.
    Dit is een appels-peren vergelijking. De bronnen die u aanhaalt zijn kortdurende momentane bronnen. Een windturbine kan weken op vol geluidsniveau draaien.

    * Afstand in Duitsland
    Ja, het klopt dat in Duitsland de norm per deelstaat wordt bepaald. Deze loopt uiteen van 400 meter tot 2000 meter bij een windmolen van 200 meter hoogte. Gemiddeld over alle deelstaten bezien komt dat neer op ongeveer 1000 meter. In Nederland vertaalt de wettelijke geluidsnorm naar een afstand van ongeveer 400 meter voor een windpark van 5 turbines. Dat komt overeen met Niedersachsen, de deelstaat met de soepelste geluidsnorm van Duitsland. De overige deelstaten hanteren allemaal een striktere geluidsnorm.

    * Lokaal draagvlak ontbreekt
    Windalarm baseert zich op de cijfers van de gemeente zelf. Deze zijn vermeld in rapporten van Pondera, waarin specifieke locaties zijn verkend voor windturbines van 120, 150 en 200 meter hoog. U beweert dat de cijfers niet worden onderbouwd, maar in het stuk van windalarm waar u naar verwijst staat een link naar een uitgebreide onderbouwing. Daar kunt u alle cijfers vinden.

    * De huidige normen passen niet bij grote windmolens
    In Nederland wordt geluid van een windmolen eenmaal gemeten met een basismeting. Met de meetresultaten hiervan wordt vervolgens berekend wat het geluidscontour is en er wordt berekend of een windmolen aan de norm heeft voldaan (na 1 jaar draaien). Het model van de basismeting stamt uit 1998 en is gebaseerd op kleine windmolens. Het model is niet gevalideerd voor mega windmolens van 150 meter en hoger.

    (deel 1 van 2)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. (deel 2 van 2)

    * IJburg TV en windmolen geluid
    Natuurlijk is geluid niet in te schatten op een video, ook niet op uw video. Het was dan ook niet de bedoeling om een getrouwe weergave van het geluid te maken, maar om de aandacht te vragen op dit negatieve aspect van windturbines.

    * Omgevingsgeluid IJburg > 50dB
    Frits van den Berg (rapportschrijver voor het RIVM) geeft het volgende aan “Naar aanleiding van het onderzoek naar beleving van windparken in NL hebben we wel een idee van de invloed van verkeersgeluid. We vonden daar dat het Lden van wegverkeer tenminste 20 dB luider moest zijn dan het Lden van de windturbines (WT): in dat geval bleek er weinig of geen hinder te zijn van WT-geluid. Er zijn verschillende redenen dat dit maskerende effect pas bij een vrije groot verschil optreedt. Het belangrijkste is misschien dat wegverkeer ’s nachts duidelijk stiller wordt en WTs -gemiddeld genomen- juist niet. Daarnaast spelen het soort geluid (ritmische karakter en spectrum) en de hoogte van de bron een rol. ”

    Anders gezegd: pas als wegverkeer 67dB Lden is, maskeert het de geluidsoverlast van 47dB Lden windturbinegeluid.

    * Het is nog niet bekend dat windmolens op 350 meter van woningen worden geplaatst.
    De gemeente geeft zelf aan dat er op afstanden vanaf 350 meter van woningen wordt gezocht. Zelfs nog in een recente bewonersbrief. Als dit wordt vastgelegd in een omgevingsplan, kunnen ze daar ook worden geplaatst.

    * Wind op zee een beter alternatief
    U verwijst naar een onderzoek van het PBL uit 2018. Dit was toen al veel te conservatief, omdat het PBL niet durfde te vertrouwen op de afgegeven opwekkingskosten in de offertes.
    De kosten per kwh zijn gelijk of lager dan op land. Inclusief de kosten voor de zeekabel. Zie ook de windalarm paper hierover op: https://windalarm.org/wind-op-zee
    Het is niet voor niets dat de politieke partijen vol inzetten op wind-op-zee. GL gaat zelfs voor 60GW, te realiseren vóór 2040.

    * Actiegroep in Diemen
    U bent niet goed geïnformeerd. Inmiddels hangen er overal in Diemen Flyers achter de ramen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik ben blij dat u de energietransitie steunt en gebruik maakt van uw recht om tegenvoorstellen te doen. Ook “nee” roepen is uw goed recht en daar maakt u gelukkig gebruik van. In onze democratie worden beslissingen echter democratisch genomen. Niet de wethouder bepaalt, maar de democratisch gekozen raad. U doet er beter aan om de raad goed te informeren, op basis van gepubliceerd en onafhankelijk onderzoek door erkende instanties dan omwonenden angst aan te jagen met flyers met wederom onjuiste informatie.

    BeantwoordenVerwijderen