03 december 2018

BENG! Daar is de biomassacentrale

Dit stuk gaat niet over de ophef over de nieuwe (relatief lage) eisen in het kader van BENG (Bijna Energieneutrale Gebouwen), maar over de achtergronden van de biomassacentrale die Nuon (binnenkort Vattenfall) graag in Diemen wil bouwen.
Waarom wil Nuon die centrale bouwen, welke alternatieven zijn er en waarom wordt daar niet voor gekozen? Is biomassa wel zo duurzaam?
En natuurlijk: wat wil Duurzaam Dorp Diemen?




Nieuwe biomassacentrale van 120 MW

Nuon wil snel een biomassacentrale van 120 MW gaan bouwen op het bestaande Nuon terrein in Diemen. Ook start binnenkort de bouw van een vergelijkbare centrale van AEB Amsterdam (voorheen Afval Energie Bedrijf) in het westelijk havengebied bij de Nuon (kolen)centrale Hemweg. Nuon noemt in een gesprek dat Duurzaam Dorp Diemen heeft gehad met de projectleider en programmamanager twee redenen:
  1. klanten vragen om duurzame warmte
  2. er is subsidie te verkrijgen voor de verbranding van biomassa
Het eerste is een direct gevolg van die BENG eisen. Een relatief simpele en doeltreffende manier om een gebouw duurzame energie te geven is door de benodigde warmte te halen uit een duurzame bron (in plaats van bijvoorbeeld gas stoken). En biomassa is dus een duurzame bron.
Het tweede is gekomen doordat biomassa als CO2-neutraal is aangemerkt. Idee is dat het opstoken van biomassa net zoveel CO2 vrij komt als dat er weer wordt opgenomen bij het groeien van die biomassa. En om CO2 uitstoot te verminderen is er o.a. de SDE+ subsidie en via die regeling wordt de stook van biomassa gesubsidieerd. 

Dat is de theorie. Nu de praktijk.

Waar komt die vraag naar duurzame warmte vandaan?

De BENG eisen (voorheen EPC) stellen dat een gebouw minstens 50% van de energievraag moet voorzien uit duurzame bronnen. Volgens de Trias Energetica begin je dan met verminderen van de vraag, ook wel bekend als energie besparen. Alles wat je niet verbruikt hoef je niet op te wekken en niet te kopen. Bah! Hoor je dan meteen. Want: minder comfort, gedoe. Het kan echter heel simpel door gebouwen bij de bouw al beter te isoleren. Maar dat is nieuwe techniek, dat vereist kennis van zaken en bouwers die de techniek van nu beheersen. En die zijn schaars. En dus duurder. En met de bouwcrisis nog vers in het geheugen is elke cent meer er nog steeds 1 teveel bij bouwers.
Veel eenvoudiger is het dus om energie uit duurzame bronnen te halen. Maar: van onze elektriciteit is nog maar 12% duurzaam, van ons gas 0% en zonnepanelen kosten ook geld en plek op het dak. Veel simpeler dus om je gebouw aan te sluiten op een duurzaam warmtenet en zo aan die 50% te komen. Helaas zijn die warmtenetten nog niet duurzaam.

Warmtenetten

Nuon is jaren geleden begonnen om rondom Amsterdam warmtenetten aan te leggen. Dit om de restwarmte van de centrale Diemen en de Afval Energie centrale te kunnen hergebruiken. Allemaal met subsidie, want warmtenetten hebben de toekomst, was het verhaal. Er zijn nu twee deelnetten: een rondom rondom Diemen, met uitlopers naar Amstelveen, IJburg en Almere en een rondom Amsterdam West, met uitlopers naar Amsterdam Noord. Dat net bij Diemen wordt onder andere gebruikt om de nieuwbouwwijk Holland Park van warmte te voorzien (niet de Sniep: dat heeft deels een WKO-systeem, deels ouderwets gas, en de Sniep Punt krijgt een eigen biomassacentrale).

Duurzame warmtenetten

Nuon wil haar warmtenetten verduurzamen, zo kregen wij te horen. Dat is natuurlijk heel goed nieuws. Want dat betekent dat de gascentrales in Diemen dicht kunnen. Dachten we. Helaas. Nuon wil voor de komende 12 jaar een biomassacentrale bouwen van 120 MW (en dat is naar huidige begrippen erg groot) waarmee een deel van de benodigde warmte opgewekt kan gaan worden. De rest komt voorlopig gewoon nog uit de gascentrales.

Andere duurzame bronnen

De komende tijd gaat Nuon ervaring opdoen met andere warmtebronnen: geothermie, warmte uit datacenters (zeg maar de computers waar jij je mail en cloud bestanden op hebt staan) en nog andere. Na die 12 jaar kan dan de biomassacentrale minder gaan draaien, net als de gascentrales en hebben we hopelijk eindelijk die duurzame warmtenetten.

Hoge en lage temperatuur netten

Maar het wordt nog ingewikkelder, want er is ook nog verschil in warmte. De huidige warmtenetten zijn hoge temperatuur warmtenetten, rond 90 graden. Daar kun je niet zomaar warmte uit bronnen met een lagere temperatuur in stoppen. En helaas hebben die duurzame alternatieven vaak een lagere temperatuur. Verhogen van de temperatuur kost flink wat energie, dus dat is niet zo handig. De temperatuur van de huidige netten verlagen is handiger (daardoor neemt ook het warmteverlies in dat net af), maar vereist aanpassing van de apparatuur in de aangesloten gebouwen. En probeer dat maar eens te coördineren...

Is biomassa duurzaam?

Biomassa verbranden geeft in principe net zoveel CO2 als er is opgenomen tijdens de groei van die biomassa (meestal bomen). Voordat die biomassa echter klaar staat om de verbrandingskamer ("ketel") in te gaan, is er veel mee gebeurd:
  • winnen (bosbouw apparatuur op diesel)
  • transporteren (dieseltrucks)
  • drogen (veel warmte)
  • persen in pellets (elektriciteit)
  • transporteren (zware diesel van oceaanschepen, want de biomassa komt uit de Baltische staten Estland, Letland en Canada en Amerika, in Nederland is bijna al de beschikbare biomassa al verkocht).
En bovendien geeft verbranden niet alleen CO2 als uitstoot, maar ook NOx en fijnstof in diverse groottes. Fijnstof is een stille moordenaar: flink wat mensen overlijden jaarlijks door de inademing van fijnstof. En in Diemen hebben we al heel wat fijnstof van het verkeer dat rondom ons dorp rijdt en van het vliegverkeer.
Er verschijnen de laatste tijd steeds meer alarmerende berichten over hoe slecht biomassa is. Een Amerikaanse professor, lid geweest van het klimaatplatform IPCC, geeft aan dat het zelfs slechter is dan kolen.
Verder is er nog een belangrijk verschil: een boom doet er vele tientallen jaren over om CO2 op te nemen, het verbranden van diezelfde boom in de vorm van biomassa duurt enkele minuten. We verstoken onze bossen dus veel sneller op dan dat ze aan kunnen groeien. Dat is niet erg hernieuwbaar. Zo kun je zelfs kolen, gas en olie hernieuwbaar noemen, want over vele duizenden jaren zullen onze bossen, als ze nog bestaan, ook weer omgezet zijn in een van die vormen.

Welke warmte is dan wel duurzaam?

Ja, dat is een dingetje, zeggen we dan. Volgens de overheid is volgens de huidige regels alleen warmte uit biomassa en groen gas "duurzaam" te noemen. Restwarmte uit bijvoorbeeld datacentra (in de omgeving van Diemen ruim voor handen) is dat formeel niet. Al is er al een motie in de kamer aangenomen om deze warmte wel duurzaam te noemen (hopelijk alleen als de warmte opgewekt is met behulp van duurzame elektriciteit).

De conclusie van Duurzaam Dorp Diemen

We moeten de uitstoot van CO2 zo snel mogelijk verminderen, daarover kunnen we het denk ik wel eens zijn. Wat is er dan logisch aan om een nieuwe centrale te gaan bouwen die... CO2 uitstoot... En volgens velen meer zelfs dan een kolencentrale. Wij denken dat dat niet de juiste stap is. Er is geen noodzaak om nu die biomassacentrale neer te zetten, er is wel noodzaak om de CO2 uitstoot snel te verminderen.

Warmteplan

De gemeente moet, net als alle andere gemeenten, uiterlijk in 2021 een warmteplan hebben. Daarin moet komen te staan uit welke (duurzame) bronnen wij in de jaren daarna onze warmte gaan halen. En daarin moet naar ons idee ook komen te staan hoe we de warmtevraag in onze gemeente gaan verminderen.

Verplichte winkelnering

En ondertussen ben je nog steeds verplicht klant bij Nuon als je bent aangesloten op het warmtenet. Want een splitsing van netbeheer en energieproductie zoals die er voor elektriciteit en gas al bijna 20 jaar is, is er voor warmte nog niet. Dat maakt het er niet transparanter en gemakkelijker op. Niet voor de klant en niet voor de warmteproducenten.

En die gascentrales dan?

Die blijven de komende tientallen jaren vrolijk branden, ook al staan er duurzame centrales naast. De bestaande gascentrales worden wel omgebouwd zodat ze niet meer op "Groningen" gas gestookt worden, maar op "Putin" gas. Dat gas heeft een lagere verbrandingswaarde en daar moeten de centrales op aangepast worden.

1 opmerking:

  1. Ik las het bericht over het voornemen vandaag in het Diemer Nieuws en schrok behoorlijk. Zelfs het RIVM waarschuwt voor CO2/fijnstof door het verbranden van Biomassa en zoals jullie al aangeven zijn de waarden voor fijnstof al hoog in Diemen, zoals ook te zien op Breezometer.com. Fijn dat DDD er is om mensen bewust te maken van wat echt duurzaam is en dat is Biomassa duidelijk niet. Ik wens jullie veel succes met het duurzamer maken van Diemeneeo.

    BeantwoordenVerwijderen